HIỂU ĐÚNG VỀ ĂN CHAY VÀ LỢI ÍCH VỚI SỨC KHỎE

Xu thế ăn chay ngày càng được nhiều người lựa chọn, không đơn giản chỉ vì yếu tố tôn giáo, mà còn bởi chính sức khoẻ và vì một lối sống xanh, lành mạnh. Vậy, tại sao lối thực hành ẩm thực này lại được yêu thích, và ăn chay thế nào cho đúng để thực sự tốt cho sức khoẻ?

Thế nào là ăn chay

Ăn chay, hay còn gọi là ăn lạt, trai giới là một phương pháp ăn uống chỉ dùng các loại thực ăn có nguồn gốc từ thực vật, không sử dụng các thực phẩm có nguồn gốc từ động vật hay các sản phẩm tu được từ quá trình giết mổ. Thực đơn chính của người ăn chay thường là rau củ, các loại hạt, trái cây…

Ăn chay giúp cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần

Theo quan điểm của Phật giáo, có 2 hình thức là ăn chay trường và ăn chay kỳ.

Ăn chay kỳ: Là hình thức ăn chay theo khoảng thời gian nhất định trong tháng hoặc một số tháng nhất định trong năm mà người áp dụng có thể tự phát nguyện và thực hành trong khoảng thời gian mình đặt ra.

Ăn chay trường: Là hình thức ăn lạt kèo dài liên tục, mỗi ngày, mỗi bữa có thể đến suốt đời. Ở hình thức này, thực đơn của người thực hiện không áp dụng xen kẽ với các bữa ăn mặn, loại bỏ hoàn toàn các sản phẩm từ thịt và động vật.

Ngoài ra, ăn lạt còn có thể được chia thành 2 kiểu chay và thuần chay. Trong khi người ăn chay vẫn có thể sử dụng trứng, các chế phẩm từ sữa và mật ong thì người thuần chay không ăn những thứ kể trên, hay hiểu ngắn gọn là không ăn các món có sử dụng bất kỳ nguyên liệu nào có nguồn gốc từ động vật.

Vì sao ăn chay ngày càng được yêu thích?

Ngày càng nhiều người lựa chọn ăn chay.

Nhiều khảo sát, thống kê cho thấy lượng người ăn chay tại Việt Nam đang có xu hướng tăng lên. Cụ thể, số liệu từ báo Người Lao Động vào đầu năm 2023 cho thấy khoảng 10% dân số Việt Nam thường xuyên ăn chay. Điều này không chỉ bởi yếu tố tôn giáo, bởi các thực đơn bát buộc với những người có một số bệnh nhất định hay những người đang muốn giảm cân. Ngày càng nhiều người chọn xu thế ẩm thực này vì nhận thấy, đây chính là cách tạo dựng một nền tảng sức khỏe tốt với con người và hướng tới một lối sống xanh.

Một thời gian dài, trong nhịp sống gấp gáp, bận rộn, đồ ăn nhanh, đồ đóng hộp, các món chế biến sẵn là lựa chọn của không ít người. Dịch bệnh với những thay đổi chưa từng có khiến xã hội nhìn nhận lại về cách ứng xử của mình với chính sức khỏe, bản thân và môi trường.

Theo các công trình nghiên cứu khoa học từ góc độ dinh dưỡng, sinh lý, sức khỏe tâm thần… khẳng định ăn lạt giúp con người có sức khoẻ tốt hơn, những người có bệnh tim mạch, huyết áp… với chế độ ăn chay hợp lý có thể có tuổi thọ cao hơn so với người ăn thịt mang những loại bệnh tương tự.

Ăn chay cũng là một phần thực hành của lối sống tối giản, giảm bớt lòng tham, những ham muốn trong ăn uống và cuộc sống, nuôi dưỡng hạt giống yêu thương, tìm về sự an yên trong tâm hồn.

Không chỉ tại Việt Nam, ăn chay cũng đang là một trong những xu thế được yêu thích trên toàn thế giới. Có thể kể đến những lợi ích cụ thể như:

• Giảm nguy cơ béo phì: Người ăn chay sử dụng thức ăn từ thực vật, chứa ít chất béo, cung cấp năng lượng vừa đủ, không dẫn đến tình trạng tích trữ mỡ béo trong cơ thể.
• Giảm khả năng bị rối loạn tiêu hoá: Do ăn nhiều rau củ, trái cây chứa nhiều chất xơ, người ăn chay thường có hệ tiêu hoá hoạt động tốt, ít gặp tình trạng táo bón, đầy hơi, khó tiêu…
• Giảm nguy cơ bị đột quỵ: Do không ăn thịt, không hấp thụ vào cơ thể các cholesterol xấu, cơ thể không bị tích tụ chất béo, mỡ thừa, sự lưu thông máu được bảo đảm, góp phần giảm thiểu nguy cơ đột quỵ.
• Giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư: Thói quen ăn uống đã được chứng minh là có mối liên hệ chặt chẽ với sức khỏe. Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh ung thư của người ăn thịt cao hơn so với ở người ăn chay, ăn nhiều rau trái hoặc các loại hạt.
• Giúp tâm hồn thư thái: Rất nhiều người thực hành thói quen ăn chay thừa nhận cách ăn này giúp họ giảm bớt những ham muốn cạnh tranh, ganh đua, tâm hồn thư thái, từ đó thấy cơ thể và tinh thần đều nhẹ nhõm hơn.
• Bảo vệ môi trường: Không ăn thịt động vật cũng là một cách gìn giữ sự cân bằng, bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên.

Ăn chay đúng cách

Nấu món chay đúng cách, ăn món chay đúng cách mới có thể giúp phát huy tối đa lợi ích của điều này.

Với tất cả những lợi ích trên, ăn chay nay đã trở thành cách ăn được nhiều người yêu thích. Tuy nhiên, để điều này phát huy được những hiệu quả thiết thực, người thực hành phải biết ăn chay đúng cách. Nếu không, rất có thể việc chỉ ăn toàn rau củ sẽ đem đến những lợi bất cập hại.

Rất nhiều người cho rằng chế độ thuần chay sẽ không cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể. Thực tế, để ăn chay đúng cách, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo các bữa ăn vẫn phải đảm bảo kết hợp 4 nhóm dinh dưỡng dưới dây:

• Vitamin và các khoáng chất, có trong các loại rau, củ, quả, trái cây…
• Chất đạm, có nhiều trong các loại đậu
• Chất béo thu được từ các loại hạt có dầu như mè, đậu nành, lạc, óc chó, hạnh nhân…
• Đường bột, có trong gạo, ngô, ngũ cốc…

Ngoài ra, lựa chọn ăn chay hay không còn phải tùy thuộc vào cơ địa, sức khỏe và nhiều yếu tố khác của mỗi cá nhân. Chọn cách ăn chay phù hợp với cách chế biến chuẩn chắc chắn sẽ đem đến những lợi ích không nhỏ cho sức khỏe thể chất và tâm lý, cũng như môi trường xung quanh.

Tác giả: Lê Như Quỳnh